Còn gọi là ong mướp, ô phong, hùng phong, tượng phong, trúc phong.
Tên khoa học Xylocoba dissimilis.
Thuộc họ ong Apidae.
Mô tả: Ong đen có màu đen, thân to và tù, dài chừng 0.5cm, toàn thân có lông mền, màu đen nhạt, phía lưng có lông màu vàng nhạt, chân ngắn, đen, cánh màu lam tím, óng ánh, mềm, nhìn qua được, thường sống trong những hốc cây mục hay trong thân cây tren, cây nứa, có thể sâu tới 30cm hay hơn.
Trong thân cây nứa, ong chia thành ngăn, trong ngăn có phấn hoa và mật, đồng thời đẻ trứng.
Phân bố: ong đen sống khắp nơi ở đồng bằng cũng như miền núi, tại nước ta còn ít chú ý khai thác. Ong đen bảo quản dễ mốc mọt, phải sấy cho khô, không nên phơi nắng dễ hỏng và dễ mốc mọt hơn. Ong đen có thể là một nguồn xuất khẩu cần chú ý khai thác.
Công dụng: ong đen là một vị thuốc được dùng từ lâu đời trong nhân dân. Theo tài liệu cổ, ong đen có vị ngọt chua, tính hàn, không độc, vào hai kinh vị đại trường.
Tác dụng của ong đen là thanh nhiệt, tả hoả khử phong dùng trong những trường hợp sâu răng, miệng lở loét, đau cổ họng, trẻ con kinh phong.
Ngày dùng 2-4 con tán nhỏ uống.
Theo tài liệu cổ những người hư hàn, không hoả không nên dùng.
