BÁN TẦM SÉT
Tầm sét, Khoai xiêm, Bìm bìm xẻ ngón, Bìm tay - Ipomoea digitata L., thuộc họ Khoai lang - Convolvulaceae.
Mô tả: Cây leo bằng thân quấn, cành hình trụ. Lá chia thành 5-7 thùy sâu, xòe ra như hình bàn tay, nhẵn, có cuống dài. Cụm hoa ở nách lá, hình chùy phân đôi, trông như ngù. Hoa màu hồng. Quả nang hình cầu, mở bằng 4 mảnh vỏ, chứa 4 hạt có lông màu hung vàng.
Mùa hoa quả tháng 5-8.
Bộ phận dùng: Rễ củ, lá - Radix et Folium Ipomoeae Digitatae.
Nơi sống và thu hái: Loài liên nhiệt đới, mọc ở bờ bụi nhiều nơi khắp nước ta, nhất là ở độ cao 700-1000m. Vào mùa đông, đào rễ củ về, rửa sạch, thái mỏng, đồ lên rồi phơi hay sấy khô.
Tính vị, tác dụng: Vị đắng, tính hàn, có độc; có tác dụng giải độc, tán kết, trục thủy tiêu thũng.
Công dụng, chỉ định và phối hợp: Củ Tầm sét đã được dùng từ thế kỷ XIV. Theo Phú thuốc Nam của Tuệ Tĩnh và Nam dược thần hiệu, ông cha ta đã dùng củ Tầm sét đắp vết thương tên đạn và mụn nhọt. Thời Tây Sơn, người ta dùng củ Tầm sét giã ra chưng với đồng tiện để xoa bóp chữa tê thấp, đau xương.
Nhân dân dùng nó làm thuốc bổ và dùng như Cát căn, nên cũng gọi nó là Cát căn. Nay dân gian thường dùng làm thuốc lợi sữa, tẩy nhẹ, giảm đau, nhuận gan và chữa nhọt mủ. Liều dùng 8-18g, dạng thuốc sắc. Dùng ngoài, không kể liều lượng.
Ở Trung Quốc, người ta dùng chữa thủy thũng trướng bụng, đái dắt, dùng ngoài trị viêm tuyến sữa, ung sang, sưng hạch. Không dùng cho phụ nữ có thai cơ thể yếu.
Cách dùng: Rễ củ Tầm sét cạo sạch vỏ, thái mỏng, giã nát, trộn với mật ong dùng ăn cho bổ, tăng lực. Nấu với đường ăn thường xuyên có tác dụng điều kinh và tránh béo bệu. Sắc uống hàng ngày lợi sữa, tẩy nhẹ và nhuận gan. Rễ giã tươi đắp hoặc làm cao dán chữa mụn nhọt.
