THẬP ĐẠI CÔNG LAO - HOÀNG LIÊN Ô RÔ
Còn gọi là thập đại công lao
Mahonia nepalensis DC., họ Hoàng liên gai- Berberidaceae.
* Mô tả thực vật:
Cây bụi hay gỗ nhỏ cao đến 5m, cành không có gai. Lá kép chân chim lẻ, mọc đối, dài 30cm, mang 11-25 lá chét không lông, cứng, dầu nhọn sắc, phía cuống tròn, dài 6-10cm, rộng 20-45mm, lúc non màu đỏ; mép có răng nhọn, mỗi bên 3-8 răng sắc ngắn dài 3-6mm; lá kèm nhọn nom như 2 gai nhỏ. Chuỳ hoa ở ngọn, phân cành ở phía dưới, nhiều hoa; lá bắc ngắn bằng 1/2 cuống hoa phụ; hoa màu vàng nhạt, lá đài 9 xếp thành 3 lớp, mỗi lớp 3; 6 phiến hoa có tuyến mật ở gốc, nhị 6, chỉ nhị có xúc ứng động; bầu hình nón, phình ở giữa. Quả mọng màu xanh lơ, hình cầu, to cỡ 1cm, chứa 3-5 hạt.
* Phân bố:
Cây mọc hoang ở vùng núi cao lạnh, thường gặp ở ven rừng một số núi cao như Phăng xi păng, Bát Xát(Lào Cai).
* Trồng trọt:
Có khả năng phát triển trồng ở các vùng chuyên canh (Điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng xem phần phụ lục).
* Bộ phận dùng, thu hái chế biến:
Lá, thân, rễ và quả. Quả thu hái vào mùa hạ. Thân lá rễ thu hái quanh năm, rửa sạch, phơi khô.
* Thành phần hoá học:
Thân lá chứa berberin hàm lượng 0,3-2,5%.
* Công dụng:
Thường dùng chữa ho lao, sốt cơn, khạc ra máu, lưng gối mỏi yếu, chóng mặt ù tai, Mất ngủ.
Dùng lá khô hay quả 8-12g sắc uống hay phối hợp với các vị thuốc khác.
Chữa viêm ruột ỉa chảy, viêm da dị ứng, viêm gan vàng da, mắt đau sưng đỏ, dùng rễ hay cây khô 10-20g sắc uống.
