Y học thẩm mỹ phương Đông làm đẹp da mặt bằng phương pháp rất độc đáo được gọi là diên phu liệu pháp (DPLP), tạm gọi là liệu pháp xoa đắp mặt. Từ xa xưa, ở phương Đông, cách làm đẹp da mặt này đã được sử dụng rất rộng rãi từ nơi thôn quê dân dã cho đến chốn cung đình quyền quý. Nhiều mỹ nhân nổi tiếng trong lịch sử như Dương Quý Phi, Từ Hy Thái Hậu... cũng đã rất say mê làm đẹp bằng DPLP với những phương thuốc bí truyền.
Diên phu liệu pháp là gì?
Có thể hiểu đơn giản DPLP là phương pháp dùng dược vật hoặc thực phẩm dưới các dạng khác nhau để bôi, xoa, đắp trực tiếp lên da mặt, nhằm mục đích phòng chống bệnh tật và làm đẹp. Dược vật xoa đắp là những dược liệu được dùng dưới dạng còn tươi giã nát, dịch chiết, cao thuốc hoặc bột thuốc hòa với nước, rượu, dấm, sữa tươi, mật ong hay dầu thực vật. Thực phẩm xoa đắp có thể là bột gạo, cám gạo, trứng gà, sữa tươi, các loại rau quả như: chuối tiêu, dưa chuột, mướp, dưa hấu, cà chua, củ cải, cà rốt, chanh, nho, dứa... DPLP thuộc phạm vi ngoại trị pháp của Y học cổ truyền.
Diên phu liệu pháp có từ bao giờ?
Trong lịch sử Y học cổ truyền phương Đông, DPLP đã được biết đến từ rất sớm. Theo ghi chép của các thư tịch cổ, vào thời kỳ Thương – Chu (Trung Quốc), trong giáp cốt văn đã xuất hiện chữ “mạt”, sách Thuyết văn giải tự chú thích là: “Mạt, chính là rửa mặt vậy”. Thần nông bản thảo kinh, bộ sách dược học đầu tiên của Y học cổ truyền, đã ghi chép cả thảy 365 vị thuốc, trong đó có mấy chục loại làm đẹp da mặt như: bí đao, bạch chỉ, bạch cương tàm... Rồi lần lượt các y thư cổ khác như Hoàng đế nội kinh, Thương hàn luận, Chẩn hậu bách nhất phương, Bị cấp thiên kim yếu phương, Thiên kim dực phương, Ngoại đài bí yếu, Phổ tế phương, Bản thảo cương mục... đều đã bàn đến DPLP với những kiến giải rất sâu sắc. Trong các tác phẩm của mình, tuy không có chương mục riêng bàn về DPLP, nhưng hai vị danh y nước ta Lê Hữu Trác và Tuệ Tĩnh cũng đã ghi lại khá nhiều bài thuốc dùng để xoa đắp mặt, chữa các chứng bệnh ngoài da nói chung và da mặt nói riêng.
Làm đẹp da mặt bằng diên phu liệu pháp
Cơ chế tác dụng của DPLP như thế nào?
Theo Y học cổ truyền, tùy vào công năng của từng loại dược vật được dùng mà DPLP có tác dụng hoặc tư âm bổ huyết, kiện tỳ ích khí hoặc thanh nhiệt giải độc, hoạt huyết hóa ứ, lợi thủy tiêu thũng... chất thuốc trực tiếp thẩm thấu qua da, hoặc tác động lên các huyệt vị châm cứu ở mặt làm cho khí huyết lưu thông, công năng các tạng phủ được điều hòa, từ đó mà đạt được mục đích nhuận phu (làm mềm da và chống khô da), tăng bạch (làm sáng và trắng da), duyệt dung hồng nhan (làm cho da tươi hồng), khứ trâu trừ ban (làm hết vết nhăn và vết thâm trên da)...
Kết quả nghiên cứu hiện đại cho thấy, DPLP có tác dụng chống viêm, làm sạch da, tăng cường lưu lượng tuần hoàn tại chỗ, kích thích tế bào da phát triển, cải thiện sức chịu đựng của da trước các tác nhân bất lợi bên ngoài, làm chậm quá trình lão hóa của da... từ đó làm cho da khỏe mạnh và sáng đẹp.
Một số công thức DPLP điển hình
Công thức 1: bạch chỉ 30g, bạch liễm 30g, bạch truật 30g, bạch cập 15g, bạch phụ tử 9g, bạch linh (bỏ vỏ) 9g, bạch tế tân 9g. Các vị sấy khô, tán thành bột mịn, đem hòa với lòng trắng trứng gà rồi nặn thành viên to bằng đầu ngón tay út, đựng trong lọ sứ dùng dần. Mỗi tối sau khi rửa mặt, dùng nước ấm hòa với thuốc thành chất lỏng sệt bôi lên mặt thành một lớp mỏng, để chừng 60 phút rồi rửa sạch. Công dụng: khu phong hoạt huyết, làm mềm và trắng da, phòng chống các vết nhăn trên da mặt.
Công thức 2: hoa đào, hoa sen và hoa phù dung lượng bằng nhau. Mùa xuân lấy hoa đào, mùa hè lấy hoa sen, mùa thu lấy hoa phù dung, 3 thứ rửa sạch, phơi hoặc sấy khô rồi đem tán thành bột thật mịn, đựng trong lọ kín để dùng dần. Mỗi tối, trước khi đi ngủ lấy lượng bột thuốc vừa đủ hòa với mật ong thành chất lỏng sền sệt rồi thoa đều lên da mặt thành một màng mỏng, để chừng 60 phút rồi dùng nước ấm rửa sạch. Công dụng: thanh nhiệt tiêu viêm, hoạt huyết hóa ứ, làm cho da trắng mềm và ẩm, làm chậm quá trình lão hóa da và phòng chống các vết nhăn.
Công thức 3: sừng hươu dạng kem 60g, sữa bò tươi 75g, bạch liễm 39g, xuyên khung 30g, thiên môn (bỏ ruột, nướng) 45g, bơ 90g, bạch chỉ 30g, bạch phụ tử 30g, bạch truật 30g, hạnh nhân 30g (ngâm nước, bỏ vỏ và hạt, nghiền nát thành dạng cao). Các vị thuốc sấy khô, tán bột, trộn với cao hạnh nhân rồi cho vào nồi nấu cùng bơ và sữa bò thành dạng cao thuốc. Mỗi tối, trước khi đi ngủ dùng cao thuốc bôi đều lên da mặt thành một màng mỏng, sáng hôm sau dùng nước ấm rửa sạch. Công dụng: khu phong hoạt huyết, nhuận da dưỡng da, phòng trừ vết nhăn và vết nám trên da mặt.
Công thức 4: bạch phục linh lượng vừa đủ, sấy khô, nghiền thành bột thật mịn. Mỗi tối, trước khi đi ngủ lấy một lượng bột thuốc vừa đủ hòa đều với lòng trắng trừng gà thành dạng hồ rồi thoa đều lên mặt thành một màng mỏng, sáng hôm sau rửa sạch bằng nước ấm. Cũng có thể dùng mật ong để thay lòng trắng trứng. Công dụng: dưỡng da và làm trắng da, chủ trị chứng nám mặt và tàn nhang. Đây là một trong những phương thuốc làm đẹp da mặt rất đơn giản, dễ làm và hiệu nghiệm được lưu truyền rộng rãi trong dân gian và đã được ghi lại trong nhiều sách thuốc cổ.
Công thức 5: hạnh nhân lượng vừa đủ, bỏ vỏ, giã hoặc xay thật nhuyễn rồi trộn đều với lòng trắng trứng gà thành dạng cao lỏng. Mỗi tối, dùng cao thuốc này thoa đều lên mặt thành một màng mỏng, sau chừng 2-3 giờ thì dùng nước ấm rửa sạch. Công dụng: hoạt huyết hóa ứ, nhuận da, làm da trắng mịn, phòng chống tàn nhang và trứng cá. Đây là một nghiệm phương cổ đã được ghi lại trong nhiều cuốn sách bàn về DPLP. Để nâng cao hiệu quả, có thể gia thêm hoạt thạch lượng bằng hạnh nhân, một chút long não và xạ hương.
Công thức 6: bí đao (đông qua) 1 quả, dùng dao bằng tre gọt bỏ vỏ xanh, thái mỏng rồi nấu với 1.500ml rượu và 1.000ml nước cho thật nhừ. Tiếp đó, dùng vải lọc bỏ bã, nấu cô thành dạng cao rồi cho thêm 600ml mật ong, lại cô tiếp bằng lửa nhỏ cho đến khi tạo thành dạng cao đặc sệt vừa phải là được, đựng vào lọ sành, bịt kín miệng để dùng dần. Mỗi tối, trước khi đi ngủ, lấy một lượng cao thuốc vừa đủ thoa đều lên mặt thành một màng mỏng, sáng hôm sau rửa sạch bằng nước ấm. Công dụng: thanh nhiệt nhuận da, trừ ban chống nám, làm cho da khỏe và đẹp.
Công thức 7: trứng gà 1 quả, mật ong 1 thìa, đập vỡ trứng vào bát đánh cho sủi bọt rồi cho mật ong vào khuấy đều. Dùng nước ấm rửa mặt rồi lấy dịch thuốc thoa đều thành một màng mỏng, chờ cho khô (chừng 60 phút) thì dùng nước rửa sạch, mỗi tuần làm 2 lần. Công dụng: dưỡng da, nhuận da. Nếu da dầu có thể cho thêm 1 thìa nước chanh. Sách
Bách bệnh tự liệu diệu phương dùng bài này gia thêm 3 thìa sữa chua. Cũng có người dùng trứng gà, mật ong, bột mì và dầu thực vật làm thành bột thuốc nhão để đắp mặt dưới dạng mặt nạ.
Công thức 8: bạch cúc hoa 30g, bạch quả 30g, mật ong 30g, nước lê, sữa tươi và rượu nếp mỗi thứ nửa cốc. Trước tiên, cho cúc hoa vào nước lê và rượu nếp chưng lấy nước đặc, tiếp đó, giã nát bạch quả rồi hòa với dịch thuốc, mật ong và sữa tươi thành dạng cao lỏng. Mỗi tối, dùng cao thuốc xoa đều lên mặt, sau chừng 60 phút thì dùng nước ấm rửa sạch. Công dụng: thanh nhiệt giải độc, làm sạch da và dưỡng da.
Công thức 9: bạch đinh hương, bạch cương tàm, bạch khiên ngưu, bạch tật lê, bạch cập, mỗi loại 110g, bạch chỉ 75g, bạch phụ tử 18g, bạch linh 18g, tạo giác 50g, một ít bột đậu xanh. Tạo giác bỏ vỏ, tước xơ rồi đem sấy khô cùng các vị thuốc khác, tất cả tán thành bột mịn, đựng trong lọ kín dùng dần. Mỗi tối, lấy một lượng thuốc vừa đủ hòa với nước ấm rồi thoa đều lên mặt thành một màng mỏng, sau chừng 30 phút thì rửa sạch. Công dụng: làm cho da sáng mịn và mềm mại, phòng chống vết nhăn, tàn nhang và trứng cá.
Những điều cần chú ý
Có thể nói, DPLP là một phương pháp khá đơn giản, dễ học, dễ làm và ít tốn kém. Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả như mong muốn cần chú ý lựa chọn dược liệu và thực phẩm cho chuẩn xác và có chất lượng. Các vị thuốc nên tìm mua tại các cơ sở Đông dược có đăng ký và có uy tín để tránh thuốc giả và kém phẩm chất. Thêm nữa, khi dùng phải đúng cách và hết sức kiên trì, không nên dùng kết hợp với các mỹ phẩm hiện đại. Các vị thuốc tuy không hoặc rất ít độc hại và đã được kinh nghiệm của người xưa kiểm chứng trên thực tế hàng trăm năm, nhưng vẫn rất cần phải thận trọng, khi dùng nếu thấy hiện tượng dị ứng thì phải ngừng ngay và được tư vấn bởi các thầy thuốc chuyên khoa.
